تحلیل تجربی تأثیر مالیات‌های مستقیم بر توزیع درآمد در ایران: کاربرد مدل خودرگرسیون برداری عامل افزوده

پیامدهای نامطلوب اجتماعی و اقتصادی افزایش نابرابری درآمدی در جامعه، دولت­ها را بر آن داشته تا بهبود توزیع درآمد را در صدر اولویت­های خود قرار دهند و در قالب سیاست توزیع مجدد درآمد، تخصیص بهینه منابع و تثبیت شاخص­های اقتصاد کلان، برنامه­های کاهش نابرابری را پیگیری نمایند. مالیات علاوه بر آن­که از مهمترین منابع درآمدی دولت­هاست، یکی از ابزارهای سیاستی موثر در بهبود توزیع درآمد است. در این مقاله با به­کارگیری روش نوین خودرگرسیون برداری عامل­افزوده (FAVAR) و داده­های فصلی طی دوره 1393-1369 برای 99 متغیر اقتصاد کلان، تأثیر مالیات­های مستقیم بر ضریب جینی به­عنوان شاخص توزیع درآمد، بررسی شده است. توابع واکنش آنی حاصل از برآورد مدل نشان می­دهد که یک شوک مثبت به اندازه یک انحراف معیار در مالیات­های مستقیم، منجر به کاهش پایدار ضریب جینی و بهبود توزیع درآمد می­شود. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان می­دهد که شوک­های مالیاتی بعد از فصل چهارم بیشترین سهم از تغییرات مربوط به ضریب جینی را به­خود اختصاص داده است که این امر اهمیت موضوع مالیات­ها در توزیع درآمد جامعه را نشان می­دهد. مطالعه حاضر همچنین فرضیه کوزنتس برای ایران را مورد تأیید قرار نمی­دهد.